الف) پی ریزی افکار وهابیت

تبلیغ رسمی مبانی فکری وهابیت مبتنی بر انحرافات شدید در امور اعتقادی بوسیله ابن تیمیه در سال 698 ه.ق در منطقه شام آغاز شد، که با مخالفت آشکار دانشمندان بزرگ اهل سنت وشیعه روبه رو شد . او در سال 728 ه.ق در زندان قلعه دمشق جان سپرد.

بار دیگر افکار باطل ابن تیمیه ، از سوی محمد بن عبدالوهاب در سرزمین نجد(نجد در اطراف ریاض و محل ظهور فرقه وهابیت می باشد) وبا هماهنگی محمد بن سعود، حاکم درعیه در سال 1157ه.ق از سر گرفته شد که با نبردهای خونین بر سواحل خلیج فارس و تمامی منطقه حجاز سلطه یافتند.

ب) عکس العمل مسلمانان درمقابل افکار باطل ابن تیمیه

انتشار افکار باطل ابن تیمیه در دمشق و اطراف آن ،غوغایی برپاکرد و گروهی از علما علیه او قیام کرده واز جلال الدین حنفی قاضی وقت تقاضای محاکمه او را کردند .

کمال الدین ابن زملکانی از فقهای شافعی و رئیس مذهب شافعی درعصر خود پس از دو جلسه مناظره با ابن تیمیه انحراف فکری و عقیدتی اورا اثبات و ابن تیمیه به مصر تبعید شد.

در شوال 707ه.ق قاضی شافعی نسبت به ابن تیمیه گفت:(من نسبت به ابن تیمیه همان سخنی راگفتم که به دیگر منحرفان می گوییم) آنگاه دولت مصر ابن تیمیه را روانه زندان کرد و پس از آزاد شدن به اسکندریه تبعید شد.

در22رجب سال720ه.ق ابن تیمیه به دارالسعاده احضار شد وقضات مذاهب اسلامی (حنفی، مالکی، شافعی و حنبلی) او را به سبب فتاوای خلاف مذاهب اسلامی مذمت و به زندان محکوم کردند.

ابن حجرعسقلانی می نویسد : ابن تیمیه را جهت محاکمه نزد قاضی مالکی بردند ، ولی در برابر پرسشهای قاضی پاسخ نداد، آنگاه قاضی دستور داد وی را به زندان وپس از مدتی به زندان انفرادی انتقال بدهند. سپس در دمشق اعلام عمومی کردند ((هر کس عقاید ابن تیمیه را داشته باشد به ویژه حنبلی ها، خون و مالش حلال است)).

ج) گسترش مجدد افکار ابن تیمیه

در قرن دوازدهم به دلایلی این افکار در منطقه نجد توسط محمدبن عبدالوهاب انتشار یافت . ازجمله این دلایل :

 1- منطقه نجد، بی بهره از تمدن و فرهنگ و فاقد شخصیت های دینی بود .

 2- در میان قبایل نجد بر سر حکمرانی منازعات شدیدی وجود داشت.

   3- پشتیبانی قدرتهای استعماری بویژه بریتانیا از وهابیت.

محمدبن عبدالوهاب در سال 1115ه.ق در شهر عیینه ، از توابع نجد عربستان به دنیا آمد و فقه حنبلی را در زادگاه خود آموخت و آنگاه برای ادامه تحصیل رهسپار مدینه منوره شد.

 او دردوران تحصیل مطالبی به زبان می آورد که نشان دهنده انحراف فکری او بود به گونه ای که برخی ازاستادان اواز جمله پدرش که از علمای حنبلی بود، شیخ محمد سلیمان کردی شافعی و شیخ محمد حیاة سندی حنفی آثاربی دینی و گمراهی را در وی احساس می کردند و می گفتند که وی گمراه خواهد شد.

پس از مدتی محمدبن عبدالوهاب شهر درعیه را برای اقامت برگزید وبا محمدبن سعود، حاکم درعیه پیمان جدیدی بست که حکومت از آن محمدبن سعود باشد و تبلیغ و حمایت دینی به دست محمدبن عبدالوهاب باشد.

 د ) پیشگویی رسول گرامی (ص) از ظهور وهابیان

درکتب معتبراهل سنت روایاتی ازپیامبرگرامی اسلام (ص) آمده که اشاره به ظهور فرقه وهابیت شده است. همان گونه که بخاری در صحیح خود از عبدالله عمر نقل می کند که روزی پیامبر گرامی(ص) فرمود: خدایا منطقه شام و یمن رابر ما مبارک گردان ! صحابه گفتند: منطقه نجد را چطور؟ حضرت سخن قبل خود را تکرار فرمود و صحابه از نجد پرسیدند، حضرت در مرحله سوم فرمود: در نجد زلزله ها و فتنه ها به وقوع خواهد پیوست وشاخ شیطان از آنجا طلوع خواهد کرد.

عینی از علمای بزرگ اهل سنت وشارح صحیح بخاری می نویسد:مراد از شاخ شیطان، حزب شیطان است.

همچنین بخاری در صحیح خود ازابوسعید         

 خدری از پیامبر گرامی (ص) نقل کرده که فرموده است: افرادی از ناحیه مشرق، قیام   می کنند وقرآن تلاوت می کنند وحال آنکه قرآن از گلوگاه آنان تجاوز نمی کند(در قلب آنان تاثیر نمی گذارد) و از قرآن بهره نمی برند، این گروه از دین خارج می شوند همانگونه که تیر از کمان خارج می شود و دیگر به طرف دین  برنمی گردند مانند تیر که به سوی کمان برنمی گردد. از پیامبر اکرم(ص) پرسیدند که این فرقه چه نشانه ای دارند؟ فرمود: چهره این گروه با سرهای تراشیده مشخص می شود.

ذینی دحلان مفتی مکه مکرمه می نویسد: تنها فرقه وهابیت هستند که به پیروان خود دستور می دهند سر خود را بتراشند واین صفت در هیچ یک از فرقه های خوارج وبدعت گذار قبل از وهابیت دیده نشده است.

ذ ) برخی جنایات وهابیون

1- تخریب زیارتگاه صحابه و قبرزیدبن خطاب برادر خلیفه دوم در اطراف عیینه در همان ابتدای ظهور وهابیت .

2 – کشتار بی رحمانه شیعیان در کربلا و غارت اموال حرم امام حسین (ع) در سال  1216 ه.ق .

3 – قتل عام مردم اهل سنت طائف و حتی نمازگذاران در مسجد وریختن قرآن و کتب حدیث در کوچه ها و پایمال کردن آنها 1217ه.ق .

4 – کشتار عمومی علمای فرق اهل سنت هنگام تسلط بر مکه در سال 1218 ه.ق .

5 – تخریب آثار بزرگان در مکه مکرمه از جمله در (معلی) قبه زادگاه پیامبر گرامی(ص) و همچنین قبه زادگاه علی بن ابیطالب (ع) و حضرت خدیجه و حتی ابوبکر را ویران و با خاک یکسان کردند.(1218 ه.ق)

6 – آتش زدن کتابخانه های بزرگ اسلامی از جمله کتابخانه (المکتبه العربیه) که حاوی کتابهای خطی با خط امیر المومنین علی(ع) ، ابوبکر، عمر، خالد بن ولید،طارق بن زیاد وبرخی صحابه پیامبر گرامی اسلام(ص) وقرآن مجید به خط عبدالله بن مسعود بود.

7 – غارت اموال حرم پیامبر گرامی(ص) پس از تصرف مدینه منوره در سال 1220 یا 1221 ه.ق.

8 – در سال 1343ه.ق قبه ابن عباس ودیگر قبورطائف و قبرهای عبدالمطلب ،ابوطالب و حضرت خدیجه همسر پیامبر(ص) وزادگاه حضرت زهرا (س) در مکه را ویران کردند .

9-  تخریب آثار بزرگان مدینه از جمله تخریب زادگاه امام حسن و امام حسین(ع) ، تخریب قبور شهدای بدر ، تخریب بیت الاحزان حضرت زهرا(س) و مرقد مطهر فاطمه بنت اسد مادر حضرت علی(ع).

منابع:

 1 - وهابیت از منظر عقل وشرع - سیدمحمد حسینی قزوینی – 1387

 2 - شناخت سلفی ها (وهابیت) – علی اصغر رضوانی –  1386